Αιμοδοσία

 

Τι είναι η αιμοδοσία? Γιατί θεωρείται τόσο σημαντικό να δίνει κάποιος αίμα;

 

Το αίμα δίνεται στον άνθρωπο μόνον από τον άνθρωπο. Δεν παρασκευάζεται.

Το παίρνουμε από υγιείς δότες.

Ο αιμοδότης προσέρχεται στην αιμοδοσία κατόπιν δικής του θέλησης και όχι πίεσης, καθώς η κατευθυνόμενη αιμοδοσία δε θεωρείται καλή πρακτική.

Η εθελοντική κρίνεται ως μια πράξη ανθρωπιάς και καλής θελήσεως.

 

Φυσιολογικά το σώμα μας φτιάχνει εύκολα όλο το αίμα που χρειαζόμαστε.
Όμως ατυχήματα ή νοσήματα μπορούν να μας κάνουν  να χρειαστούμε περισσότερο αίμα από όσο το σώμα μας μπορεί να παράγει.
Τα  χαμηλά επίπεδα αίματος μπορεί να είναι επικίνδυνα και να προκαλέσουν  σοβαρή ζημιά, ακόμη και θάνατο εάν το χαμένο αίμα δεν αντικατασταθεί γρήγορα.

Σε αυτές τις περιπτώσεις εξαρτόμαστε από το αίμα που δίνουν οι υγιείς αιμοδότες.

 

Στη χώρα μας η χρήση αίματος ξεπερνάει τις 650.000 μονάδες ετησίως. Από αυτές, πάνω από 120.000 μονάδες αφορούν πάσχοντες από Μεσογειακή Αναιμία.

Πόσο αίμα δίνει ο εθελοντής αιμοδότης;

 

Το αίμα που προσφέρει ο αιμοδότης είναι 450 ml, μόλις το 1/12 του ολικού όγκου αίματος του οργανισμού του. Ο όγκος αίματος που προσφέρει ο αιμοδότης αναπληρώνεται σε 24 ώρες με λήψη υγρών.

Από μία μονάδα αίματος παρασκευάζονται προϊόντα που μεταγγίζονται επιλεκτικά σε ασθενείς που δεν έχουν ανάγκη ολικού αίματος, αλλά κάποιων συστατικών. Κάθε αιμοληψία ολικού  αίματος διαχωρίζεται στα 4 κύρια συστατικά: Ερυθρά αιμοσφαίρια, Αιμοπετάλια,Λευκά αιμοσφαίρια, Πλάσμα.

 

 

Κάθε πότε μπορεί κάποιος να δίνει αίμα;

 

Η συχνότητα έχει κανονιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι 3-4 φορές το χρόνο για τους άνδρες και 2-3 φορές για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ωστόσο το διάστημα μεταξύ δυο αιμοληψιών πρέπει να είναι τουλάχιστον 60 ημέρες.

Τι είναι η Αυτόλογη προκατάθεση αίματος;

 

Υπάρχει δυνατότητα κάποιος που πρόκειται να χειρουργηθεί να προκαταθέσει το δικό του αίμα (μέχρι και 4 φιάλες αίματος), εφόσον βεβαίως η κατάσταση της υγείας του το επιτρέπει. Την απόφαση θα λάβει ο θεράπων γιατρός μαζί με τον γιατρό της αιμοδοσίας ο οποίος θα σχεδιάσει και το χρονοδιάγραμμα των αιμοληψιών. Με την αυτόλογη μετάγγιση επειδή ο ασθενής λαμβάνει το δικό του αίμα προλαμβάνονται οι επιπλοκές της ασύμβατης μετάγγισης και μειώνεται ο κίνδυνος λοιμωδών επιπλοκών που σχετίζονται με την μετάγγιση.

Η αυτόλογη μετάγγιση έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιμη στην χειρουργική και την ορθοπεδική.

 

 

Ποιά είναι η διαδικασία της αιμοδοσίας?

 

Ο υποψήφιος αιμοδότης, πριν δώσει αίμα, συμπληρώνει ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις που αφορούν το ιατρικό ιστορικό του, την υγεία του και τον τρόπο ζωής του. Σκοπός των ερωτημάτων του εντύπου είναι η ασφάλεια της υγείας τόσο του αιμοδότη όσο και του δέκτη. Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου είναι αυστηρά προσωπική και ο υποψήφιος αιμοδότης καλύπτεται από το ιατρικό απόρρητο.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο αιμοδότης να απαντήσει με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις,  καθώς αυτές λειτουργούν σαν φίλτρο για τον αποκλεισμό από την αιμοδοσία φορέων μολυσματικών νόσων για τις οποίες ίσως να μην υπάρχουν ειδικές εξετάσεις ή να υπάρχουν αλλά να μην εφαρμόζονται .

 

Στη συνέχεια ο υποψήφιος αιμοδότης υποβάλλεται σε μια σύντομη ιατρική εξέταση για να ελεγχθεί ο σφυγμός, η πίεση, το βάρος του καθώς και το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης του. Αν κριθεί ότι δεν είναι ασφαλές για την υγεία του να δώσει αίμα, δε θα μπορέσει να αιμοδοτήσει εκείνη τη μέρα.

Χρειάζονται περίπου 10 λεπτά για τη λήψη μιας μονάδας αίματος. Η διαδικασία είναι ανώδυνη και εκτελείται από καταρτισμένο προσωπικό.

 

Μετά την αιμοδοσία, ο αιμοδότης ξεκουράζεται για περίπου 15 λεπτά και του προσφέρεται πορτοκαλάδα και κάποιο ελαφρύ σνακ.

Η αναπλήρωση του όγκου του αίματος γίνεται σε λίγες ώρες. Τα συστατικά του αίματος αναπληρώνονται πλήρως σε μικρό χρονικό διάστημα (περίπου σε ένα μήνα).

Ποιά είναι η διαδικασία αιμοπεταλιαφαίρεσης;

 

Τα αιμοπετάλια λαμβάνονται είτε με φυγοκέντριση από το ολικό αίμα που προσφέρει ο αιμοδότης, είτε από αιμοπεταλιοδότη με τη χρήση μηχανήματος αιμοπεταλιαφαίρεσης.

Με τη διαδικασία της αφαίρεσης από αιμοπεταλιοδότη είναι δυνατό να συλλεχθεί αριθμός αιμοπεταλίων ίσος με τον αριθμό των αιμοπεταλίων που λαμβάνεται από 3 έως 13 μονάδες ολικού αίματος.

Τα αιμοπετάλια διατηρούνται μόνο για 5 μέρες, γι’ αυτό οι ανάγκες σε αιμοπετάλια είναι καθημερινές.

Τα αιμοπετάλια αφαίρεσης και τα αιμοπετάλια δότη χορηγούνται σε ασθενείς με λευχαιμία, θρομβοπενία, απλαστική αναιμία, σε ασθενείς με καρκίνο που υφίστανται χημειοθεραπεία και σε ασθενείς υποψήφιους για μεταμόσχευση μυελού των οστών.

 

Ο αιμοπεταλιοδότης θα πρέπει να πληρεί τα κριτήρια ενός αιμοδότη και επιπλέον να είναι κάτω από 50 ετών. Για να γίνει κάποιος  αιμοπεταλιοδότης υποβάλλεται σε κάποιες εξετάσεις αίματος προκειμένου να κριθεί ικανός.

Η αιμοπεταλιαφαίρεση γίνεται σε κέντρα αιμοδοσίας εξοπλισμένα με μηχάνημα αιμοπεταλιαφαίρεσης και κατόπιν ραντεβού. Η διαδικασία της αιμοπεταλιαφαίρεσης διαρκεί περίπου 1 ώρα και είναι ανώδυνη.

 

Ο αιμοπεταλιοδότης μπορεί να προσφέρει αιμοπετάλια 24 φορές το χρόνο, αλλά  όχι συχνότερα από 1 φορά κάθε 2 εβδομάδες.

 

 

Ποιές εξετάσεις γίνονται σε κάθε αιμοληψία;

 

Σε κάθε αιμοληψία γίνονται:

-μέτρηση αιμοσφαιρίνης

-μέτρηση των τρανσαμινάσων (ALT,AST)

-RPR (δοκιμασία για συφιλίδα)

-έλεγχος αντισωμάτων για τους ιούς ηπατίτιδας Β, ηπατίτιδας C, HIV1,2 και HTLVΙ,ΙΙ.

-ομάδα αίματος και Rhesus

-Ενίοτε ανίχνευση άλλων αντισωμάτων. Στους εθελοντές αιμοδότες κάθε 3 αιμοληψίες γίνεται και μέτρηση Fe, φερριτίνης προκειμένου να αξιολογηθεί η κατάσταση του αιμοδότη.

 

 

Ποιός μπορεί να δώσει αίμα;

 

Κάθε υγιής άνθρωπος ηλικίας από 18-65 ετών μπορεί να δώσει αίμα.

 

Ποιός ΔΕΝ μπορεί να δώσει αίμα;

 

Ο αιμοδότης μπορεί να αποκλειστεί από την αιμοδοσία προσωρινά ή μόνιμα.

 

ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ

Εγκυμοσύνη.

Διακοπή κύησης.

Εμμηνορρυσία.

Χειρουργικές επεμβάσεις (6μήνες – 1χρόνο αναλόγως).

Βελονισμός.

Τατουάζ

Οξεία αλλεργία.

Πεπτικό έλκος.

Εμβόλια.

Λήψη φαρμάκων.

Μεταδοτικές νόσοι.

Υπερθυρεοειδισμός(για 2 χρόνια μετά το τέλος της θεραπείας με αντιθυρεοειδικά φάρμακα).

 

ΑΙΤΙΕΣ ΜΟΝΙΜΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ

Καρδιαγγειακές νόσοι

Υπέρταση υπό θεραπεία

Νεοπλασίες

Αυτοάνοσα νοσήματα –Βαριές ρευματοπάθειες

Αιματολογικά νοσήματα

Χρόνια νεφροπάθεια

Σακχαρώδης διαβήτης σε αγωγή

Ηπατίτιδα Β, C, HIV λοίμωξη

Ψυχικές νόσοι

Ηπατοπάθεια – αλκοολισμός

Επιληψία

 

ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ από το γιατρό

Προηγηθείσα αιμορραγία

Αλλεργίες χρόνιες ή φαρμακευτικές

Συχνές ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. από ερπητοϊούς)

 

 

 

Οδηγίες προς τον αιμοδότη

 

Ο αιμοδότης θα πρέπει:

Να  αισθάνεται καλά

Να είναι ξεκούραστος

Να έχει κοιμηθεί την προηγούμενη ημέρα 6-7 ώρες τουλάχιστον

Πριν την αιμοδοσία πρέπει να προηγείται ελαφρύ πρωινό ) ή να έχουν περάσει 3 ώρες από το μεσημβρινό γεύμα, που καλό είναι να είναι επίσης ελαφρύ.

Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών πριν την αιμοδοσία.

Μετά την αιμοδοσία ο αιμοδότης δεν πρέπει να καπνίσει για μία ώρα, να μην οδηγήσει για μία ώρα, να μην κάνει έντονη σωματική άσκηση την ημέρα της αιμοδοσίας.

 

Υπάρχουν κίνδυνοι από την αιμοδοσία;

 

Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη μετάδοση νοσημάτων μέσω της αιμοδοσίας, καθώς τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή του αίματος είναι μιας χρήσεως και αποστειρωμένα.

Είναι φυσικά απαραίτητο να απαντήσετε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις σχετικά με την κατάσταση της υγείας σας και να μην προσπαθείτε να αποκρύψετε πληροφορίες από τον γιατρό.

 

Υπάρχουν οφέλη από την αιμοδοσία;

 

Συσσωρευμένα δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας έχουν τεκμηριώσει την ωφελιμότητα της ελεγχόμενης αφαίμαξης, σχεδόν σίγουρα, μέσω της μείωσης του εφεδρικού σιδήρου ο οποίος σαν οξειδωτικός παράγοντας συμμετέχει και είναι ο κύριος υπεύθυνος σε διαδικασίες όπως η γήρανση, η αρτηριοσκλήρωνση και η ογκογένεση. Τουλάχιστον προσωρινά, η αφαίμαξη βελτιώνει την ρεολογία του αίματος, δηλαδή το αίμα κυκλοφορεί ευκολότερα με λιγότερη “κούραση” της καρδιάς και λιγότερη επιβάρυνση και φθορά των αγγείων.